ازن گازی مفيد يا مضر؟

                "ازن گازی مفيد يا مضر؟"                 


هزاران سال است که حيات بر روی کره زمين به واسطه وجود لايه  ای موسوم به لايه ازن حفظ گرديده است. ازن گازی بيرنگ و بی بو است که از سه اتم اکسيژن تشکيل يافته است لايه ازن همانند سپری  زمين را در مقابل پرتوهای خطرناک ناشی از خورشيد محافظت می نمايد.

وقوع هرگونه صدمه در اين لایه موجب افزايش عبور تشعشعات فرابنفش خطرناک از اين لايه می شود . پرتوهای فرابنفش در نقاطی از کره زمين که لايه ازن بر فراز آنها صدمه ديده افزايش قابل ملاحظه ای داشته است . اين گاز مستقيما به هوا منتشر نمی شود بلکه در اثر واکنش های شيميايی انجام شده بين اکسيدهای نيتروژن و ترکيبات آلی فرار در حضور نو روگرمای  خورشيد بوجود می آيد به همين دليل جزء آلايند های ثانويه محسوب می گردد .

گاز ازن بسته به اينکه در سطح زمين ( تروپوسفر ) تشکيل شود و يا در ۱۵ تا ۲۵ کيلومتری بالای کره ی زمين ( لايه استرتوسفر ) می تواند مفيد يا مضر باشد . ازن در نزديکی سطح زمين ( تروپوسفر ) بر فراز  شهر های بزرگ به عنوان آلاينده هوا محسوب می شود چرا که در پيدايش مه دود فتوشيميايی دخيل می باشد . گاز های ناشی از وسايل نقليه موتوری و صنايع بخارات

 

بنزين و حلال های شيميايی به عنوان  منبع اصلی توليد اکسيد های نيتروژن و ترکيبات آلی فرار می باشند که به تشکيل ازن تروپوسفری کمک می کند .

از نکات قابل توجه اينست که تابش نور خورشيد و گرمای هوا سبب تشکيل اين آلاينده مضر  در سطح زمين می شود به همين دليل آن را به عنوان آلاينده  تابستانی  می شناسند.

  

                                  حقيقت امر لايه ازن چيست؟


لايه ازون در قسمت شمالي زمين در سال 1980 بين 15تا20 درصد كاهش پيدا كرده است. براي رفع اين مشكل جمعي ازبهترين متخصصان زمين شناسي هر سال براي تحقيق وجستجو دور يكديگر جمع مي شوند .در سال 1992 پروكتيل مونترئال درباره' لايه اوزون مطالعه و تحقيقي داشت كه فهميد بزرگ شدن سوراخ لايه اوزون بستگي به آلودگي هوا و توليد مواد سمّي دارد.در همان سال سازمان ملل متحد و حفاظت از محيط زيست برنامه اي را طرّاحي كرد كه اين برنامه جهت محافظت و حمايت از محيط زيست و مخصوصا لايه اوزون به نام برنامهUNEPطراحي كرد كه اين برنامه جهت جلوگيري از توليد مواد سمّي و مواد شيميايي آلوده كننده،است.مولكولهاي اكسيژن(O2) به اكسيژن اتميك (O) تبديل مي -شوند .اكسيژن اتميك به سرعت با مو لكولهاي بيشتري تركيب شده و به شكل اوزون مي شود .ان پوشش حرارتي كه در سطح بالا رشد كرده و سلامتي لايه اوزون را به خطر انداخته است و اين مورد باعث شده است كه اگر استراتوسفر نباشد ما نتوانيم بدون آن زنده بمانيم . بالاي استراتوسفر مقداري از آلودگي مضّر اشعه مادون بنفش را و همچنين تشعشعاتي از خورشيد امواج بين 320 تا 240 را كه باعث مي شود لايه اوزون آسيب ببيند و همچنين جان گياهان به خطر بيفتد را جذب ميكند.اشعه مادون بنفش با تابيدن نور مولكولهاي اوزون را ميشكافد ولي اوزون مي تواند تغيير شكل بدهد.




سایت فیزیک دبیرستان